Το ποίημα είναι γεμάτο εικόνες (οπτικές, ακουστικές, κινητικές, γευστικές, οσφρητικές). Είναι σαν ο ποιητής να γράφει ζωγραφίζοντας ή να ζωγραφίζει γράφοντας (εικονιστική —εικαστική) ποίηση. Ποιες δικές σας αναμνήσεις, εμπειρίες, βιώματα και συναισθήματα προκαλούν οι εικόνες αυτές; Τι σας συγκινεί ιδιαιτέρως (αν υπάρχει κάτι);

           Αν θέλετε, μπορείτε να δημιουργήσετε μία παρουσίαση με εικόνες και μουσική της επιλογής σας, η οποία να βασίζεται στο ποίημα και να δείχνει τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που σας προκάλεσε. Επίσης θα μπορούσατε να φτιάξετε ένα κολάζ με τις εικόνες που θεωρείτε κατάλληλες για την έμπνευσή σας ή και να γράψετε ένα δικό σας ποίημα!

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ:

· Διαβάζουμε για τον Ιμπρεσιονισμό και το ρόλο του φωτός στην αντίληψη  των καλλιτεχνών για τη Ζωγραφική και παρακολουθούμε το DVD no 30 της σειράς «Ταξίδι στον Πολιτισμό» με θέμα τον Υπερρεαλισμό, τον Ιμπρεσιονισμό και τον Εξπρεσιονισμό.

 

· Οι πίνακες της παρουσίασης του ποιήματος ανήκουν στους Vincent Van Gogh, Π. Πανταζή και Π. Τέτση.

          Ειδικά για τα έργα του Van Gogh τι θα είχατε να παρατηρήσετε σε σχέση με το ποίημα; Περιηγηθείτε στο

          Μουσείο Van Gogh στο Άμστερνταμ. Δείτε μια εξαιρετική παρουσίαση των έργων του με υπόκρουση το τραγούδι

          «Starry, starry night”, το οποίο μιλά για τον Van Gogh.

 

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ: Δείτε τον παραδοσιακό Θρακιώτικο ζωναράδικο «Σ’ αυτό τ’ αλώνι το φαρδύ» και τον Καππαδοκικό χορό

των αλωνιών «Χαρμάν Γερί».        Διαβάστε το ποίημα για το αλώνι του κ. Στάμου Στεφανάκη, μετανάστη στην Αμερική.

 

                                           

Μπορείτε να δείτε ποια μέρη του λόγου υπερτερούν στο ποίημα π.χ. τα επίθετα και τα επιρρήματα ή τα ουσιαστικά και τα ρήματα; Μπορείτε να βρείτε αν τα ρήματα του ποιήματος και τα υποκείμενα ή τα αντικείμενά τους ακολουθούν την κοινή, καθημερινή λογική; π.χ. ιδρώνει ο ήλιος; τρέμει το νερό;

           Επίσης, μπορείτε να δείτε αν τα επίθετα που συνοδεύουν τα ουσιαστικά δένουν νοηματικά; Βρείτε τα «αταίριαστα» ονοματικά σύνολα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πού στοχεύει ο ποιητής ταιριάζοντας λέξεις που κανονικά δεν ταιριάζουν νοηματικά μεταξύ τους; Έχει αποτέλεσμα στην εντύπωση ή στη συγκίνηση που σας προκαλεί;

            

 

 

Σε ποια ηλικία ήταν ο Ελύτης όταν έγραψε τον «Ήλιο τον Πρώτο»; Τι συνέβαινε τότε και πού βρισκόταν ο ποιητής μας; Ποια σχέση έχει το περιεχόμενο του ποιήματος και όλης της συλλογής με την ιστορική πραγματικότητα της Ελλάδας την εποχή εκείνη;

Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, μπορείτε να φανταστείτε τι ώθησε τον Ελύτη να γράψει αυτά τα ποιήματα; Αν ήθελε να περάσει κάποιο μήνυμα στους ανθρώπους της εποχής εκείνης, ποιο μπορεί να ήταν αυτό; Σε σας ποιο μήνυμα του ποιητή φτάνει; (Δεν είναι απαραίτητο να είναι το ίδιο, δεν υπάρχει σωστό και λάθος).

            

            

Σίγουρα παρατηρήσατε κάποιες διαφορές στη μορφή του ποιήματος αυτού σε σχέση με άλλα ποιήματα που έχετε διδαχθεί.

Υπάρχει ομοιοκαταληξία; Ο αριθμός των συλλαβών σε κάθε στίχο είναι ο ίδιος;  Μπορούμε να το απαγγείλουμε με τον κλασσικό τρόπο; Πού βρίσκεται ο ρυθμός του;

Μπορείτε να κάνετε μια σύγκριση με τη στροφή από τα «Θαλασσινά τραγούδια» του Γ. Δροσίνη που υπάρχει δίπλα στο πλαίσιο; Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές υπάρχουν;

Για ποιο λόγο ο Ελύτης δεν έγραψε ποίηση ακολουθώντας τις παραδοσιακές συνταγές; Τι αποτέλεσμα έχει η διαφοροποίηση στη μορφή του ποιήματος; Ποια η εντύπωση που κάνει σ’ εμάς που το διαβάζουμε ή το ακούμε;

             Ποιες λέξεις του κειμένου μάς δίνουν πληροφορίες για τον τόπο, το χρόνο και τη δράση ανθρώπων και ζώων στο σκηνικό του ποιητή μας;  Καθορίζονται με ακρίβεια ο τόπος, ο χρόνος και οι ήρωες;

Έχετε παρόμοια εμπειρία εσείς, οι γονείς ή οι παππούδες σας; Μπορείτε να πάρετε μια ανάλογη περιγραφή από κάποιον που να έχει παρόμοια βιώματα; Αν θέλετε, διαβάστε το ποίημα στους γονείς και τους παππούδες σας και ρωτήστε τους τι ένοιωσαν και τι τους έφερε στο μυαλό.

           Δείτε τις λέξεις και τις εικόνες των φυτών και των δέντρων του κειμένου. Τι σας κάνει εντύπωση;

            

Πότε μελοποιήθηκε η ποιητική συλλογή «Ο Ήλιος ο Πρώτος»; Τι συνέβαινε στη χώρα μας εκείνη την περίοδο;

Μπορείτε να υποθέσετε για ποιο λόγο ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος επέλεξε να μελοποιήσει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή τον «Ήλιο τον Πρώτο»;

Ποιοι άλλοι μεγάλοι Έλληνες συνθέτες την εποχή εκείνη μελοποίησαν ποιητικά κείμενα; Σήμερα συμβαίνει κάτι ανάλογο;

Πρόταση για μια συνθετική εργασία πάνω στο έργο του Ελύτη με συνεργασία όλης της τάξης.

 

           Στη σελίδα «Ο ποιητής στο Διαδίκτυο»  υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο. Δείτε και ακούστε όποια και όσα θέλετε κρατώντας σημειώσεις για τις λέξεις, τις φράσεις και τις εικόνες — τα μοτίβα που παρουσιάζονται πιο συχνά στην ποίηση του Ελύτη. Μπορείτε, επίσης, να ανοίξετε το ευρετήριο των ποιητικών συλλογών και να κάνετε την έρευνά σας και εκεί.

           Σκοπός είναι να συγκεντρώσουμε τα βασικά συστατικά της Ποίησης του Ελύτη: τις λέξεις που χρησιμοποιεί πιο συχνά, τους πρωτότυπους και απροσδόκητους λεξιλογικούς συνδυασμούς, τις πιο συχνές υπερρεαλιστικές εικόνες (την Ποιητική του Γραμματική, δηλαδή το σύνολο των γλωσσικών δομών που συνθέτουν το προσωπικό ύφος του ποιητή).

           Επίσης μπορείτε να παρατηρήσετε τη στίξη -  αν υπάρχει ή όχι — και να σκεφθείτε το λόγο της ύπαρξης ή της απουσίας της και το αισθητικό αποτέλεσμα.

           Όλα αυτά θα μας βοηθήσουν να σχηματίσουμε κάποια άποψη σχετικά με το ύφος του ποιητή. Πώς το εννοεί ακριβώς ο Ελύτης; «Με επέκριναν  επειδή χρησιμοποιώ ορισμένες σπάνιες λέξεις. Θέλω , όμως, το κείμενο να είναι εντελώς παρθενικό και απομακρυσμένο από τη χρήση των λέξεων. Θα πήγαινα κάμποσο μακριά για να πω ότι το θέλω αντίθετο προς την καθημερινή χρήση» (Γ. Μπαμπινιώτης, 1984. Γλωσσολογία και Λογοτεχνία, Αθήνα, εκδ. Μαυρομάτη). Θέλει, εν ολίγοις, να επιτύχει την καταλληλότερη μορφή για το συγκεκριμένο περιεχόμενο ώστε να εκφράσει όσο καλύτερα μπορεί το βίωμά του.

 

Προτάσεις για δραστηριότητες αισθητικής και μη ανταπόκρισης / διαθεματικές.

Επιλέγετε τις δραστηριότητες με όποια σειρά επιθυμείτε.